Την Πέμπτη, 1 Μαρτίου, αναβίωσε στην αυλή του σχολείου μας το έθιμο της χελιδόνας. Τα παιδιά της Α΄τάξης, κρατώντας τα «χελιδονοκούδουνα»  και τα στολισμένα με λουλούδια καλάθια τους,

τραγούδησαν τα κάλαντα του Μάρτη, αναγγέλοντας έτσι τον ερχομό της άνοιξης.

 Το έθιμο της χελιδόνας, έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα, και επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπως Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη και Δωδεκάνησα.

Την πρώτη Μαρτίου ή στις 21 Μαρτίου, ημέρα της εαρινής ισημερίας, τα παιδιά στις περιοχές αυτές  γυρνάνε στα σπίτια κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού, την «χελιδόνα», και τραγουδούν ένα είδος καλάντων, τα χελιδονίσματα.

Την «χελιδόνα» σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού, που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης, σε άλλες, με ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια, κι αλλού της κρεμούν κουδουνάκια και πολύχρωμα χαρτιά.

Οι «Χελιδονιστές», οι οποίοι είναι κυρίως παιδιά αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις ενήλικες, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τραγούδια για τον ερχομό των χελιδονιών. Παλιά, οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά λάδι, κρασί, αλεύρι, σιτάρι, αυγά και σε λίγες περιπτώσεις χρήματα. Τα λεφτά καθώς και ότι προϊόντα μάζευαν τα παιδιά τα αφιέρωναν στην εκκλησία.

Κάποια «χελιδονίσματα» χαιρετίζουν το έαρ, την άνοιξη και απαγγέλλουν στίχους, για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο μήνα του, τον Φλεβάρη.

«Ήλθε ήλθε χελιδών,  καλάς ώρας άγουσα,

καλούς ενιαυτούς,

επί γάστερι λευκά κηπί (και επί) νώτα μέλαινα».

Και η χελιδόνα, με την μαύρη ράχη και την άσπρη κοιλιά, ξεκινώντας από την ειδωλολατρική Ελλάδα και πετώντας ασταμάτητα από άνοιξη σε άνοιξη για αιώνες ολόκληρους, πέρασε από το Βυζάντιο, και συνεχίζοντας το ταξίδι της έφτασε μέχρι τις ημέρες μας και κελαηδά ακόμα.

Ας  χαιρετήσουμε, λοιπόν, τον ερχομό της άνοιξης και ας ευχηθούμε να συνεχιστεί η διατήρηση τέτοιων εθίμων,  ως στοιχεία αναπόσπαστα της μακραίωνης και αδιάληπτης ιστορίας και πολιτισμού μας.

• 
• 
• 
• 
•